| Ders Adı | Kodu | Verildiği Yıl | Verildiği Yarıyıl | Süresi (T+U) | Yerel Kredisi | AKTS Kredisi |
| İnsan Hakları Boyutuyla Yapay Zeka | HUK 506 | | | 3 + 0 | 3 | 7,50 |
| |
| Ders Bilgileri |
| Dersin Öğretim Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Yüksek Lisans |
| Dersin Türü | |
| Dersin Veriliş Biçimi | Yüz Yüze |
| |
Dersin Öğrenme Kazanımları:
Bu dersi başarı ile tamamlayan öğrenciler: |
| 1. Yapay zeka teknolojilerinin temas ettiği ve edebileceği insan haklarının belirlenmesi |
| 2. Yapay zekanın etik, güvenlik ve hukuki sorunlarının ve çözüm yöntemlerinin tespiti |
| 3. Veri gizliliği, sibergüvenlik, eşitlik, şeffaflık ve hesap verilebilirlik kavramlarının yapay zeka teknolojileri açısından yeniden değerlendirilmesi |
| 4. Yapay zekanın insan hakları güvenliği açısından regülasyonu konusunda uluslararası deneyim, kazanım ve mevzuata aşinalık sağlanması ve Türk Hukukuna uygulanması |
| 5. Kamu ve özel sektörde yapay zeka algoritmaları geliştiriciler ve kullanıcılar için temel insan hakları hukuku uzmanlığı sağlanması |
| |
| Dersin Önkoşulları ve Birlikte Alınması Gereken Dersler | Yok |
| Daha Önce Alınmış Olması Önerilen Dersler | Yok |
| |
Dersin Tanımı:
Gelişen teknoloji ile birlikte, yapay zeka uygulamaları hayatımızın birçok alanını etkilemekte ve kamusal süreçleri dönüştürmektedir. Ancak, bu teknolojik ilerleme beraberinde bir yandan temel hak ve özgürlüklerin korunmasında objektifliği sağlama potansiyeli taşırken, diğer yandan insan haklarına ilişkin ciddi sorunları da ortaya çıkarmaktadır. Veri gizliliği ve güvenliği, yapay zekanın otomasyon sistemleri ile karar alma süreçlerine katılımında şeffaflık, eşitlik ve sorumluluk gibi konular yapay zekanın etik, güvenlik ve kaçınılmaz olarak hukuki boyutuyla ele alınacaktır. |
| |
Üretken Yapay Zeka Kullanımı:
|
| |
| Dersin İçeriği (Haftalık Konu Dağılımı): |
| |
| Hafta | Konu |
| 1 | Teknik, Toplumsal, Felsefi ve Hukuksal Boyutları ile Yapay Zeka Kavramı |
| 2 | Yapay Zekaya İlişkin Temel Hukuki Tartışma Konuları |
| 3 | Yapay Zeka Etiği ve Sorunlar |
| 4 | Yapay Zeka Uygulamaları ile Büyük Veri İşleme ve Veri Gizliliği |
| 5 | Güvenlik Gerekçesi ile Veri İşleme ve İnsan Haklarına Yapılan Müdahalelerde Ölçülülük İlkesi |
| 6 | Veri İşleme ve Veri Gizliliğinin Özel Hayat ve Kişisel Verilerin Korunması Hakları Açısından Sınırları |
| 7 | Eşitlik İlkesi ya da Ayrımcılık Yasağı Bağlamında Yapay Zeka Tarafından Alınan Kararlar |
| 8 | Şeffaflık ve Hesap Verilebilirliğin Sağlanmasında Hukuki Tedbirler |
| 9 | İfade Özgürlüğü Bağlamında Yapay Zeka Uygulamaları |
| 10 | İstihdam Sorunları ve Sosyal Devlet Tedbirleri |
| 11 | Yapay Zeka Regülasyonu |
| 12 | Avrupa Birliği Yapay Zeka Yasası |
| 13 | Yapay Zekalı İdari İşlemler ve İdarenin Sorumluluğu |
| 14 | Yapay Zekadan Kaynaklanan İnsan Hakları İhlallerine Karşı Başvuru Yolları |
| |
| Kaynaklar: |
| Ergin Ergül, Yapay Zekâ ve Hukuk, Adalet Yay., Mayıs, 2024.
Ahmet Yayla, İdare Hukuku Bakımından Yapay Zeka, Seçkin Yay., Temmuz 2023.
Serkan Seyhan, Yapay Zekâ Teknolojileri Kapsamında İdarenin Sorumluluğu, On İki Levha, 2023.
Mustafa Aksu, Yapay Zeka ve Hukuk, On İki Levha, 2022.
Kemal Gözler, İnsan Hakları Hukuku, Ekin Yay., 2023. |
| |
| Diğer Kaynaklar: |
| Nesrin Singil, "Yapay Zeka ve İnsan Hakları", Public and Private International Law Bulletin, Yıl 2022, Cilt: 42 Sayı: 1, 121 - 158.
Ahmet Efe, "Yapay Zekâ Risklerinin Etik Yönünden Değerlendirilmesi", Bilgi ve İletişim Teknolojileri Dergisi, Year 2021, Volume: 3 Issue: 1, 1 - 24, 30.06.2021.
Mehmet Anıl Bolayır, "Yapay Zeka, İnsan Hakları ve İnsan Haklarının Korunması Açısından Yapay Zekanın Denetimi" TIDE Academic Research, Year 2023, Volume: 5 Issue: 2, 117 - 145, 20.02.2024. |
| |
| Öğretim Yöntem ve Teknikleri: |
| Yapay zekaya ilişkin etik ve güvenlik sorunlarından hareketle bir yandan algoritma geliştiriciler, diğer yandan kullanıcılar tarafından insan haklarına özen gösterilmesini gerektiren alanların tespiti sağlanacaktır. Bu sorunlara ilişkin uluslararası çalışmalar, tartışmalar ve mevzuat ile birlikte, uygulamalar Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve T.C. Anayasası temelinde, yeni tanımlanan ya da tanımlanması konusunda tartışılan haklar ile birlikte incelenecektir. |
| |
| Değerlendirme Sistemi: |
| Yöntem | Adet | Katkı (%) |
| Dönem Ödevi ve Sunum | 1 | %70 |
| Sözlü Sunum | 1 | %30 |
| |
| Ders İşbaşı Eğitimi (iş yerinde eğitim) Gerektiriyor mu? |
| Gerektirmiyor |
| |
Dersin Program Yeterlilikleri vs. Öğrenme Kazanımları:
|
| # | Program Yeterlilikleri | Katkı |
| 1 | Hukuk normlarının evrensel ve toplumsal temellerini ve etkilerini saptayabilme becerisi | 4 |
| 2 | Devlet ile toplum, devlet ile birey ve bireylerin kendi arasındaki hukuki ilişkileri tahlil edebilme becerisi | 4 |
| 3 | Hukuki sorunları belirleme, analiz etme ve soruna uygulanacak hukuk kurallarını tespit etme becerisi | 4 |
| 4 | Kavramsal düşünme, kavramsal ve pratik bilgileri yorumlayabilme ve hukuki sorunların çözümünde uygulayabilme becerisi | 4 |
| 5 | Ulusal ve uluslararası hukuk kaynaklarına ulaşabilme ve bu kaynakları somut olaylarda kullanabilme becerisi | 4 |
| 6 | Hukuki ilişkilerin düzenlenmesinde ve uyuşmazlıkların çözümünde sözlü ve yazılı etkili iletişim kurma becerisi ve hukuki durumları belgelendirme becerisi | 3 |
| 7 | Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilinci ve bunu gerçekleştirebilme becerisi | 4 |
| 8 | Çağın sosyal, ekonomik, politik ve hukuki sorunlarına ilgi duymak ve bu sorunlar hakkında bilgili olma ve bu doğrultuda olaylara disiplinler arası bir yaklaşımla bakabilme becerisi | 4 |
| 9 | Hukuk alanında çalışma disiplini, mesleki ve etik sorumluluk bilinci | 4 |
| 10 | Alanıyla ilgili yazılı ve sözlü bilimsel çalışmalar yapabilme becerisi | 4 |
| 11 | Hukuk alanıyla ilgili teknolojik temelli mesleki programları kullanabilme becerisi | 3 |
| 12 | Sosyal, kültürel ve toplumsal sorumlulukları kavrama, benimseme ve uygulayabilme becerisi | 4 |
| 13 | Hukuk bilimiyle yakından ilişkili ekonomi, tarih, sosyoloji, felsefe ve maliye gibi disiplinlerden yararlanabilmek ve farklı inceleme alanlarına ilişkin çok disiplinli bir bakış açısına sahip olmak | 4 |
| 14 | Hukuki sorunlara insan hakları temelinde yaklaşabilme becerisi | 4 |
| 15 | Mesleki ve sosyal alanlarda kolektif çalışma becerisine sahip olmak | 3 |
| 16 | Hukukun evrensel ilkeleri ışığında sosyal ve hukuksal sorunlara eleştirel bakabilme ve çözümler ortaya koyabilme becerisi | 4 |