Kentsel Tasarım ve Dönüşüm (Yüksek Lisans Tezsiz) Yüksek Lisans Programı
Bölüm Tanıtımı

Bu program, kentsel çevrelerin tasarım ve planlama süreçlerine ilişkin kuram ve uygulamayı içeren çalışmalara odaklanmakta olup kentsel ve bölgesel coğrafya, politika ve kurumsal yapı, dönüşüm araçları, yapılı çevrenin tasarımı, kentsel ulaşım, kentsel koruma, planlama tarihi, çevresel etkiler ve riskler konularını irdeleyen geniş bir çerçevede araştırma olanakları sunmaktadır.

Türkiye’de süregelen kentleşme pratikleri ülkenin politik, ekonomik ve sosyal yapısına göre değişiklik göstermekte ve her dönem kendi planlama sorunsalı üzerine odaklanmaktadır. Günümüzde kentsel nüfusun yaşam alanlarındaki temel problem nicelik açısından büyüme ve yeni kentsel alanlar açma tartışmasının ötesine geçmiştir. Kentler, nitelikli büyüme, küresel rekabet koşullarına uyum sağlama, kalkınmada yerel dinamiklerin kullanılması, sürdürülebilir bir kalkınma için kentsel alanın yönetilmesi, şekillenmesi ve gelişmesi konularında yeni tartışma alanları doğurmuştur. Bu sebeple, kentsel tasarım ve kentsel dönüşüm, kentsel alanların yönetilmesinde günümüzdeki en etkin araçlar haline gelmiştir.

Kentsel tasarım Planlama, Mimarlık ve Peyzaj Mimarlığı gibi farklı ölçeklerde mekâna biçim, işlev ve yaşam vermeyi hedefleyen mesleki uğraşların kesişiminde yer almaktadır. Kentsel tasarım üst ölçekteki (makro ölçek) kent planlama karar ve politikalarının birebir kent mekânında uygulamaya geçtiği ve birebir insan ölçeğinde (mikro ölçek) deneyimlenecek, kullanılacak ve yaşanacak fiziki ve sosyal çevrelerin tasarımı ile ilgilenen bir çalışma alanıdır.

Kentsel tasarım özellikle kentsel mekânların üretimi, yenilenmesi ve ya dönüştürülmesinde geçerli çevre ve yaşam kalitesi standartlarının sağlanmasının yanı sıra toplumsal hayatın zenginleştirilmesini ve yaşayan, kimlikli, kullanışlı ve sürdürülebilir mekânlar üretmeyi hedeflemektedir.

Bu sebeple kentsel dönüşüm süreçlerinin kentsel tasarım teori ve pratikleri ile birebir ilişki içerisinde ele alınması bu süreçlerin ve elde edilecek kentsel mekânların toplumsal açıdan olumlu sonuçlanması için gereklidir.

Kentsel dönüşüm kentsel sorunlar ve ihtiyaçlar göz önünde bulundurularak bir kentsel mekânın fiziksel, ekonomik, toplumsal ve çevresel koşullarının kapsamlı ve bütünleşik yaklaşımlarla iyileştirilmesini sağlayabilmek için ortaya konulan strateji ve eylemler bütünüdür.  Hedefleri arasında toplumsal bozulmaların nedenlerinin araştırarak kentsel alanların çöküntü alanına dönüşmesini önleyebilecek öneriler geliştirmek, fiziksel mekânda oluşan değişimleri ve ihtiyaçları karşılayabilmek, ekonomik canlılığını kaybetmiş kentsel mekânlarda kentsel refah ve yaşam kalitesini artıracak bir kalkınma modeli ortaya koyabilmek, kentsel alanların verimli bir biçimde kullanılması ve gereksiz kentsel yayılmadan kaçınmayı sağlayabilecek stratejiler belirlemek ve dönüşüm süreçlerinde katılımcılığı sağlamak yer almaktadır.

Kentsel tasarım ve dönüşümün çok boyutlu ve çok aktörlü bir iş olduğunun anlaşılamaması ya da uygulamalarda çok boyutluluğun yansıtılamamasının temel nedeni kentsel tasarım ve dönüşüm uygulamaları içinde bulunan aktörlerin (belediye ve ilgili kamu kuruluşlarının çalışanları, mühendis ve mimarlar vb.) özel bir uzmanlık alanı olan kentsel tasarım ve dönüşüm konularında bilgi ve deneyim sahibi olmamasıdır. Açılması önerilen Kentsel Tasarım ve Dönüşüm Yüksek Lisans Programı öncelikle tasarım ve planlama süreçlerinde gözlenen bu açığı kapatmak gerekçesiyle önerilmektedir. Çankaya Üniversitesi bünyesinde program kentsel tasarım ve dönüşümün çok boyutlu bir konu olduğunu ve fiziksel müdahalelerin yanı sıra ekonomik, sosyal ve mekânsal boyutlarının da göz önüne alınması gerektiğini ön plana çıkarmaktadır. Bu sayede kentsel dönüşüm konusunda halen aktif görev yapan aktörler ya da bu konuda uzmanlaşmayı amaçlayan öğrenciler ve profesyoneller için program gereken kuramsal bilgi birikimini ve alternatif kentsel tasarım ve dönüşüm modelleri kurgusu geliştirme becerisini sağlamayı hedeflemektedir.

Öte yandan, Kentsel Tasarım ve Dönüşüm Yüksek Lisans Programı tasarım ve planlama paradigmalarının tarihsel perspektif içinde neden sonuç ilişkileriyle nasıl evrildiğini anlayıp, güncel kentsel sorunlar açısından yorumlayarak geleceğe dair vizyon geliştirme ve kamusal politika oluşturma becerisine sahip uzman kentsel tasarımcılar yetiştirmeyi amaçlamaktadır.  Program, kentsel tasarım yaklaşımı ile mekânsal ve fiziki müdahaleler ve politik karar verme süreçleri arasındaki boşluğu kapatacak yaklaşımların geliştirilmesini hedeflemektedir. Programın sunduğu eğitim, çeşitli büyüklük ve ölçeklerde tasarım ve dönüşüm konularını kapsayan araştırmaları içermektedir. Bu kapsamda, programda yer alan öğrencilerin sürdürülebilir kent tasarımı, kent formu ve estetiği, merkezi alanların yeniden tasarlanması, metropoliten alanlara yönelik tasarım çözümleri, mahalle dönüşümü ve tasarımı, kentsel doku ve tarihi, sosyal yapının değişimi, kamusal alan tasarımı ve açık alanların tasarımı konularında çalışmalar yürütebilmesi amaçlanmıştır. Böylelikle, kentlerin çeşitli boyutlarda ihtiyaçlarına cevap verebilen, kentsel alanı verimli kullanan, kentsel refahı ve yaşam kalitesini artıran, kentsel sürdürülebilirlik ve katılıma katkı sağlayan araştırma ve uygulamaların desteklenmesi amaç edinilmiştir. Bunun bir sonucu olarak programın kentlerimizin daha güvenli, yaşanabilir ve sağlıklı çevreler olarak gelişmesi ve dönüşmesi konusunda katkı sağlaması beklenmektedir.